Sosyal Bilimler Lisesi, kökleri Köy Enstitülerine dayanan 79 yıllık eğitim yuvası... Okulun 3 bin dekarlık arazisi, 32 binası yıllardır rantçıların hedefinde. Son marifetleri de okulun boynuna ‘depreme dayanıklı değil’ raporu asmak oldu.

FÜSUN İKİKARDEŞ

Konya’nın Ereğli ilçesinin Gaybi köyünde 1941 yılında kurulan İvriz Köy Enstitüsü, topun ağzında. Okul için, birkaç hafta içinde ‘Depreme dayanıklı değil’ raporu çıkarıldı.

1954 yılında adı değişti, ama eğitim hayatından çekilmedi. 79 yıldır binlerce çocuğu eğitiyor, üniversitelere ya da meslek hayatına yetiştiriyor. Şimdiki adı İvriz Sosyal Bilimler Lisesi. Dört köyün ortasında, öyle güzel bir yere kurulmuş, yatakhaneleri, yemekhanesi, derslikleri, atölyeleri, kütüphanesiyle 32 binası öyle akıllıca inşa edilmiş ki, bölgenin göz bebeği olmuş. Bir özelliği daha var: Arazisi 3 bin dönüm...

Belediye Başkanı Hüseyin Oprukçu, Mahalle Muhtarı Adnan Dumlu, 46 yıllık yerel gazeteci Hasan Can’ın da aralarında olduğu pek çok aydın, toplumun önde gelen isimleri bu okuldan mezun...

BAŞVURU VE RAPOR HEPSİ BİR AY İÇİNDE

İvriz Köy Enstitüsü mezunu, 46 yıllık gazeteci Hasan Can’ın iddiaları çarpıcı: Bu yıl Ocak ayı başında, Konya Valiliği’ne yapılan kısacık bir başvuruya hemen yanıt geldi. Yazıda, ‘Okul depreme dayanıklı olmayabilir, bir bakılsın’ deniyordu. Apar topar bilirkişi tayin edildi, hemen ‘doğrudur, depreme dayanıklı değil’ raporu çıktı. Ardından yemekhane ve yatakhane kapatıldı, şubat tatilinden dönen öğrenciler, okullarının budandığını gördü. Yatılı kalan 186 öğrenci için çevre ilçelerden evler kiralandı, yurtlar bulundu. Kız, erkek 186 öğrenci, kış kıyamette yollar kat edip eğitimlerine devam etmeye çalışıyor. Okulda artık yemek kazanı kaynamıyor.

İVRİZ MEZUNU MUHTAR: PEŞKEŞ ÇEKİLMİŞ

Okulun bulunduğu Gaybi Köyü Muhtarı Adnan Dumlu, Aydınlık’a konuştu ve okulun kapatılmasıyla ilgili hiçbir kurumdan bilgi alamadıklarından yakındı. Dumlu, arazinin Karapınarlı bir şirkete peşkeş çekildiğini iddia etti ve şunları söyledi: “Şu anda yemekhanesi yatakhanesi kapalı. Derslikler de 4 ay sonra okulla birlikte kapanacakmış. Amaç, köy enstitülerini tarihten silmek.”

SUÇ DUYURUSU YAPTI

Hasan Can, önemli bir bakanlık kararına da göndermede bulunuyor: “Okul, TC Kültür Bakanlığı’nca 04.01.2000 tarihinde 2863 sayılı yasayla SİT alanı olarak ilan edilmiştir. Bu karar halen geçerliğini koruyor.”

Son 10 yıldır, okulun kapatılması için başka girişimler de olmuş. Hasan Can, basın ve hukuk yoluyla mücadele ederek o girişimleri boşa çıkarmış. Son başvurunun Ereğli Milli Eğitim İlçe Müdürü tarafından yapıldığını söyleyen Can, bu kişinin ‘FETÖ ile ilişkisi olduğunu’ iddia etti.

YASA GEREĞİ KORUMA ALTINDA

Hasan Can’ın anlatımlarına ve sunduğu belgelere göre, aynı okul, 2018 yılında da bu kez ‘merkeze uzak’ gerekçesiyle kapatılmak istenmiş. Hasan Can’ın 27 Aralık 2018 tarihli iptal başvurusu, Kültür Bakanlığı tarafından, kabul edilmiş. Okulun hayatta kalmasını sağlayan karar ise, Kültür Bakanlığı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Müdürlüğü’nün, Konya Valiliği’ne gönderdiği 4 Ocak 2000 tarihli yazısına dayanıyor. Kararda şu ifadeler yer alıyor:

“Bilindiği gibi Köy Enstitüleri’nin Cumhuriyet dönemi çağdaş kültürel gelişmemizde çok özel ve önemli bir yeri bulunmaktadır. Toplumsal aydınlanmamıza büyük katkıda bulunan ve dünyanın birçok ülkesinde örnek eğitim kurumu olarak esin kaynağı yapılan Köy Enstitülerinin birçoğunun binaları da halen Cumhuriyet dönemi anılarını taşıyarak varlıklarını sürdürmektedir.

“Yurt düzeyine yayılmış bulunan Köy Enstitüsü binaları, önemli tarihsel ve kültürel süreçlere tanıklık eden ve Cumhuriyet döneminin Atatürk ilkelerini yaşama geçirmek üzere eğitim ve çağdaş uygarlık hedeflerini simgeleyen kimlikleriyle, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 6.maddesi gereği korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarıdır.

“Bu nedenle ekli listede yer alan ve Valiliğimiz sınırları içersinde bulunan Köy Enstitüsü binalarının 2863 sayılı yasa gereğince korunmalarının sağlanması ve yapılacak her türlü uygulama öncesinde Bakanlığımızdan izin alınması hususunda gereğini rica ederim.”

KÜLTÜR KOMPLEKSİNE TECAVÜZ

Ereğli Muhtarlar Derneği Yönetim Kurulu, bir önceki kapatma girişimine karşı, bölgedeki 87 muhtar adına, Cumhurbaşkanlığı ve TBMM Başkanlığı’na başvurarak okullarına sahip çıkmıştı. Dilekçede yine Kültür Bakanlığı’nın söz konusu kararı hatırlatılmış ve şu satırlara yer verilmişti: “32 binadan oluşan bu okul, yatakhanesi, yemekhanesi, mutfağı, hamamı, camisi, kütüphanesi, reviri, tüm müştemilatı ile insan yaşamında gerekli olan ve tarihi nitelik taşıyan bir kültür kompleksi konumundadır. Tarihsel bir değer taşıyan bu yer, 4 Ocak 2000 tarih ve 2944 sayılı kararla Kültür Bakanlığı’nca korumaya alınmıştır. Kültür Bakanlığı’nca alınan bu karar, yeni bir başka kararla iptal edilmeden, bu kültür kompleksine tecavüz edenler suç işlemiş olurlar.” O tarihte, okulda tüm hizmetlilerin yanı sıra 300 öğrenci ile 20 öğretmen ve bir imam bulunuyordu.